پیچ چیست؟
وسیله‌ای فلزی است با شیارهای مارپیچ فلزی که به آن رزوه می‌گویند که برای اتصال اشیاء در مکان‌های مختلف کاربرد دارد. این اتصالات از نوع دائمی نیستند و معمولا برای اشیاء باز و بسته‌ای کاربرد دارند.
پیچ ها از پرکاربردترین اتصالات مکانیکی در صنایع مختلف محسوب می‌شوند، که اتصالی غیر دائمی برای باز و بسته کردند قطعات هستند؛ که در زبان انگلیسی با نام Bolt و Screw شناخته می‌شود.
واژه بولت، برای پیچ های اتصال دهنده‌ایی که رزوه دار هستند مانند: همه اتصال دهنده های رزوه دار نظیر پیچ‌های دو سر رزوه بدون گل یا تمام رزوه که توسط مهره محکم می‌شوند، بکار می‌رود.همچنین Screw برای پیچ های که برای اتصالات چوبی و پلاستیکی کاربرد دارد و بصورت خودکار و بدون نیاز به مهره بسته می‌شوند.
آشنایی با شکل ظاهری پیچ
برای اینکه بدانید پیچ چیست بهتر است با شکل ظاهری آن بیشتر آشنا شوید. پیچ ها دارای دو بخش سر و بدنه می‌باشد که به شکل استوانه و مارپیچی رزوه شده است و انتهای آن بصورت تیز طراحی شده تا به راحتی در سطوح مختلف وارد شوند؛ ابزار مورد استفاده برای پیچ ها آچارها و پیچ گوشتی می‌باشد که قابل حمل و دسترسی هستند.
قسمت سر پیچ که نسبت به بدنه بزرگتر است، را گل پیچ می‌نامند که شامل انواع مختلف: سر شش گوش، استالد بولت، هرز گرد، سر مته ای، اتاقی، ام دی اف، سرخزینه، خروسکی، استوانه ای، چهارگوش، چوب و… می‌باشد. پای پیچ به قسمت نوک پیچ تا انتهای آن اطلاق می‌شود، که بسته به انواع پیچ بصورت تمام رزوه یا بخشی از آن رزوه شده است.
رزوه قسمت مارپیچ اطراف پیچ است، که فاصله هر شیار آن با شیار بعدی را گام پیچ می‌نامند و دارای شکل‌های مربع، مثلث، نیم‌دایره و ذوزنقه هستند؛ که می‌توان براساس کاربرد آن بر سطوح مختلف از لحاظ سخت یا نرم بودن مورد استفاده قرار بگیرند.
در انواع پیچ و مهره موارد گوناگونی نظیر: ابعاد پیچ و مهره، نحوه تولید، استانداردها، کاربرد آنها، رنگ پیچ و مهره، خاصیت فیزیکی، خاصیت مکانیکی، کیفیت، تولید پیچ و مهره، اصطلاحات تخصصی، طراحی پیچ و مهره و هندسه، آنالیز شیمیایی، عملیات حرارتی، عیب‌های احتمالی، طریقه و اعمال گشتاور، انواع پیچ و مهره، آلیاژ مورد استفاده، نمونه برداری، انواع شکست، نشانه‌گذاری و… مورد بررسی قرار می‌گیرد.
پیچ ها از لحاظ ظاهری به دو دسته تقسیم می شوند:
- پیچ های خودکار: پیچ های خودکار نوعی از پیچ هستند که برای ثایت شدن در قطعه مورد اتصال نیازی به مهره ندارد و درون کار فرو می رود و نوک آن معمولا مانند میخ تیز می باشد , در مواردی می تواند قطعه را سوراخ کند. مانند پیچ سر مته ای و پیچ چوب.
- پیچ های غیر خودکار: این نوع پیچ ها برای ثابت شدن نیاز به مهره دارند یا قطعه ای که مانند مهره باشد و بتواند کار مهره را انجام دهد , معروفترین آن را می توان پیچ شش گوش را ذکر کرد همچنین پیچ اتاقی , پیچ جوشی , پیچ استوانه , پیچ آلن واستاد بولت و …
پوشش:
برای استفاده از پیچ و مهره های آهنی و فولادی در محیط های مرطوب و صنایع دریایی از پوشش های مختلف استفاده می شود
- فسفات و کرومات
- اکسید فلزات
- گالوانیزه گرم مذابی
- گالوانیزه الکتریکی ( سفید , زرد , هفت رنگ و سبز )
پیچ و مهره‌ها بنابر کاربردهای مختلف با مواد زیر ساخته می شوند:
- آلومینیوم
- برنج
- آلیاژ مس
- پلاستیک
- فولاد
- استیل
- تیتانیوم
- فولاد ضد زنگ
انواع پیچ‌ها به همراه کاربرد آنها
پیچ چوب
یکی از انواع پیچ‌های نیمه رزوه پرکاربرد در اتصال اشیای چوبی می باشد که به رنگ‌های زرد یا نقره‌ای موجود است. پوشش این نوع پیچ‌ها از نوع زینک یا استیل استنلس است.
پیچ ماشین
پیچی با روکش زینک و پروسس زرد و یا نقره‌ای مایل به آبی با نوک تخت است که در طول ساقه رزوه کامل دارد. پیچ با روکش زینک بیشتر در صنایع الکترونیک کاربرد دارد.
پیچ نوک بر
پیچ نوک بر نیز یک نوع پیچ شبیه به پیچ ماشین است در سر آن ها یک بریدگی دارد.این نوع پیچ برای جایی که برای بستن پیچ به گشتاور بالا نیاز است کاربرد دارد.
پیچ فلز
که برای اتصال فلزات، ورق های فلزی و در برخی موارد پلاستیک و فایبرگلاس به کار می رود. پیچ فلزی برای اتصال فلز به چوب به دلیل داشتن رزوه های ریز با فاصله های کوتاه پیچ بسیار مناسبی می باشد. پیچ فلز با سرهای دوسو، چهارسو، واشردار در بازار موجود است.
پیچ نوک مته‌ای
در هنگام سوراخکاری راه خود را باز می‌کند. پیچ نوک مته ای از جنس استیل می باشد و در برخی برندها پوشش زینک دارد. سر این نوع پیچ شش گوش می باشد و گاها در مدل واشردار هم کاربرد دارند.
پیچ شش گوش
این پیچ از تمام پیچ‌ها پرکاربردتر است. برای باز و بسته کردن پیچ شش گوش از آچار یا آچار فرانسه استفاده می شود.این پیچ هم در شکل تمام رزوه و هم در شکل نیمه رزوه کاربرد دارد. در برخی مدل های این پیچ، پوشش خشکه، استیل و گالوانیزه به کار نمی رود.
پیچ‌های مغزی
برای محکم کردن سطوح کاربرد دارد. این پیچ‌ها در انواع آلنی، پیچ گوشتی خور و نوک تیز تولید می‌شود. پیچ سوکتی نوعی پیچ است که یک فرورفتگی در سر خود دارد و به همین دلیل برای بازو بسته شدن نیازمند آچار مخصوص به خود است.
پیچ لگ(lag)
ظاهر شبیه پیچ چوب دارد اما سر آن شش گوش یا چهارگوش و در انتها به شکل مخروطی رزوه شده است. از این پیچ در مواقعی که به بستن پیچ با گشتاور بالا نیاز است، استفاده می‌شود.
پیچ آینه‌ای
این پیچ به دلیل کاربردی که در نصب آینه دارد به این نام معروف است. این نام به این دلیل روی این پیچ گذاشته شده که سر پیچ تخت است با یک رزوه که یک سری گرد آینه ای شکل روی آن قرار می گیرد. در واقع این پیچ همان پیچ چوب است با تفات در شکل سر.
پیچ بالابر یا پیچ آسانسوری
برای اتصال سطوح نرم و پلاستیکی مانند تسمه نقاله از پیچ آسانسوری استفاده می‌شود. پیچ بالابر یا آسانسوری دارای سری با قطر بزرگ و تخت و گردن باریک به شکل چهارگوش، در برخی مدل‌ها مثلثی، برای کاهش حرکت و ارتعاش است. سر این پیچ تخت است.
پیچ چشمى
دارای حلقه‌ای در انتها می باشد که امکان اتصال یک طناب یا نوار یا زنجیر را ایجاد می کند. این پیچ گاهی با مهره و یا در برخی انواع آن دارای یک نوک تیز خودکار است که به عنوان تکیه‌گاه استفاده می شود.
پیچ اجاقی
نوعی پیچ ماشینی است که یک سر گرد یا تخت دارد و به صورت کامل رزوه شده است. جنس این پیچ از فولاد درجه پایین است. پیچ اجاقی به همراه مهره مربعی یا شش ضلعی برای اتصال به قطعات ورق فلزی کاربرد دارد.
پیچ کنترل کشش
نوعی پیچ دارای سر گنبدی است. انتهای ساقه یک اسپلاین قرار دارد که با یک آچار فرانسه خاص قوی درگیر شده تا از چرخش پیچ در زمانی که مهره بسته شده است جلوگیری می‌کند. هنگامی که گشتاور به میزان مناسب برسد، اسپلاین بریده می‌شود. این پیچ در ساخت قاب‌های فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیچ شانه‌ای
یک قسمت میانى تقویت شده دارد. این پیچ که به پیچ انباری نیز معروف است، در مکان‌هایی که بارهاى برشى و خمشى بر پیچ وارد مى‌آید، مورد استفاده قرار می گیرد.
پیچ بتن
که با نام های پیچ بنایی و پیچ آبی نیز شناخته می شود، مخروطی است و برای اتصال اشیاء مختلف مانند چوب، فلز و… به بتن یا سایر مصالح ساختمانی به کار می‌رود. جنس این پیچ از فولاد ضد زنگ یا فولاد کربنی می‌باشد. پیچ بتن معمولا به رنگ آبی است و برای نصب بهتر است از دریل چکشی استفاده شود تا کمترین خطا هنگام نصب به وجود آید.
پیچ دیواری
که یک پیچ همه کاره و دارای سر مخروطی است، برای اتصال قطعات مختلف به دیوار کاربرد دارد.
پیچ لنگر
یک پیچ با ساق غیر مخروطی است که بخشی از آن در بتن و بخشی خارج از بتن قرار می گیرد. این پیچ به انکر بولت نیز معروف است.
پیچ با سر مخروطی
انکر بولت (Anchor Bolt) یا رول بولت نوعى پیچ شامل یک استوانه و یک واشر و مهره است که در کارهای مربوط به بتن استفاده می‌شود.
پیچ یو بولت
پیچى است به شکل U و براى کاربردهای خاص استفاده می‌شود. به عنوان مثال سطوح گردى همانند لوله به سادگی با این پیچ قابل اتصال است